سالـن مطـالعه ملک شهـر به 34393121 تغـییر یـافته اسـت.

شنبه | ۰۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ | ۷:۵۱

شنبه | ۰۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ | ۷:۵۱

کتابدار کودک

هر کودک و نوجوانی که به کتابخانه می آید براستی کلید شناخت جامعه است. قدر مسلم این است که کودکی را که وارد کتابخانه می شود، هرگز نباید موجودی تنها دانست، بلکه باید او را با تمام اقوام، دوستان، و تمامی  افرادی که در جامعه با او در ارتباط هستند و تفکرات او را شکل می دهند در نظر گرفت .

نهادینه کردن برخی از جنبه های رفتار اجتماعی در دوران کودکی نیازمند همکاری و همراهی خانواده ها و جامعه است. والدین به عنوان الگو و جامه به عنوان بستر ساز، می توانند نقش مهمی در شکل گیری میزان علاقه یا دوری کودک به کتاب، کتابخوانی و مطالعه داشته باشند.

تبدیل کتاب خوانی به یک فرهنگِ گسترده و مستمر نیازمند پرورش نسلی است که از نخستین سال های زندگی با کتاب و کتابخانه آشنا باشدیکی از راهکارهای ترغیب کودکان برای همنشینی با کتاب ایجاد علاقه مندی است. این راهکار در دوران کودکی باید در قالب انتخاب کتاب هایی سازگار با روحیه ی کنجکاو و کودکانه  و محیطی مناسب هوچون کتابخانه  صورت گیرد.

وقتی بچه‌ها کتاب خوان و اهل مطالعه می‌شوند دنیایشان وسیع‌تر و غنی تر می‌شود. در اثر اجرای این طرح می توان شرایطی را جهت آشنایی کودکان با مقوله کتاب، کتابخانه، کتابدار و حرفه کتابداری فراهم ساخت. این امر موجب شکل گیری تفکرات چند بعدی در کودکان شده و انها یاد می گیرند که کلید حل مشکلات امروزشان و مسائل و مشکلاتشان در آینده به عنوان سیاستگذاران و مدیران شهری مطالعه و کتابخوانی است.

 

 

مطالعات و تحقیقات نشان داده است کودکانی که مرتب و به صورت منسجم در دوران کودکی برای آن‌ها کتاب خوانده می‌شود و یا با فضاهای کتابخانه ای آشنا می شوند، مهارت‌های برقراری ارتباط و قدرت فکری آن‌ها افزایش یافته و درسنین نوجوانی و جوانی بیشتر از بچه‌هایی که به صورت مرتب و منسجم برای آن‌ها کتاب خوانده نمی‌شده این مهارت‌ها در آن‌ها بارور می‌شود.

کتابخوانی و مطالعه در سنین کودکی یکی از روش های علاقمند نمودن و نهادینه کردن مطالعه در کودکان می باشد؛  مطمئنا پذیرفتن نقش” کتابدار بودن ” در کودکان نیز در علاقمندی آنها به کتاب بی تاثیر نیست. و آنها را از نزدیک با کتاب و فعالیت های کتابخوانی آشنا می نماید و رفته رفته با کتاب انس بیشتری می گیرند.

چشم انداز و ماموریت:

+پیاده سازی مدل مدیریت استعداد شهری به منظور جانشین پروری و پرورش مدیران شهری در حوزه کتابخانه ها ( اینده پژوهی در کتابخانه ها)

+ایجاد نگرش و حس مسئولیت در کودکان به منظور افزایش گرایش به مطالعه، کتابخوانی، حرفه کتابداری و کتابخانه ها

+پرورش نسلی کتابخوان و کتابشناس اماده جهت پذیرش جایگاه حرفه ای جدید با رویکرد فناوری های نوین کتابخانه ای

+نظارت و ارزیابی بر فعالیتهای کتابخانه ها با بهره گیری از کودکان به عنوان صاحبنظران حوزه فعالیتهای کتابخانه ها

+افزایش سرانه مطالعه از طریق ایجاد عادت به مطالعه و کتابخوانی در کودکان

تعریف :

طرحی است در راستای پرورش کودکان  ۹  تا ۱۲ سال جهت تربیت آنان به عنوان کتابخوانان کتابدار و کتابداران کتابخوان به منظور مدیریت و اداره کتابخانه ها در آینده و افزایش سرانه مطالعه

ضرورت طرح:

اجرای این طرح  موجب آشنایی کودکان با کتابخانه به عنوان محلی برای یافتن پاسخ و هر آنچه می‌خواهند بدانند، می باشد.  این در حالی است که کودکان در کتابخانه می‌توانند لذت پدیده‌های جدید و احساسات مثبت را تجربه کنند. در قالب اجرای این طرح، نوع نگرش کودکان شکل گرفته، رشد فکری کودک تقویت شده و موجبات مستقل شدن و آشنایی وی با مهارتهای استفاده از کتابخانه را امکان پذیر می سازد.

 از انجا که شادی، احساس رضایت و مفید بودن برای کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است، با  اجرای این طرح کودکان با مشارکت، همکاری، برقراری ارتباط مؤثر، رفتار با اعضای کتابخانه، حل مسائل مربوط به کتابخانه سالن‌های مطالعه، نحوه امانت کتاب، چیستی تأخیر در بازگشت کتاب، سالم نگه‌داشتن کتاب و … آشنا می شوند و تجربه ی بزرگی کسب می نمایند. از سوی دیگر هم سن و سالان کودک ترغیب می شوند که دوست شان را در موقعیت جدیدی ببینند و این خود باعث می شود که کودکان بیشتری به کتابخانه مراجعه و با کتاب و کتابخوانی انس بگیرند. . این درحالی است که اگر این کودک کتابداران بدانند که در آینده به عنوان کتابداران و مدیران  شهری، نقش موثری در سیاستگذاری در حوزه کتاب، کتابخوانی، مطالعه و کتابخانه ها خواهند داشت، این شور و هیجان و شادی دوچندان خواهد شد.

سوالات اساسی طرح

چه کودکانی می توانند در این طرح شرکت نمایند؟

مولفه های انتخاب و تعیین کودکان جهت این مشارکت در طرح کدامند؟

چه نوع آموزش و مهارتهایی در پیاده سازی این طرح ضروری است؟

تقویم و برنامه زمانبندی اموزشی و جلسات توجیهی این طرح چگونه است؟

ارتباط این طرح با نظام اموزشی رسمی چگونه است؟

ایا دانش اموز در کنار درس و تحصیلات خود در این طرح شرکت مینماید؟

ایا این طرح به عنوان یک فعالیت فوق العاده برای دانش اموز محسوب شده و یا جز برنامه اموزشی آنان می باشد؟

سن شروع ورود و قرارگیری در این طرح چه سالی است؟

از کدامیک از نهادها میتوان جهت انتخاب کودک کتابدار بهره برد؟ ( کانون پرورشی فکری، خانه کودک ، کتابخانه های کودک، مدارس و …)

اهداف طرح:

+توجه به رویکرد مخاطب محوری با توجه به نیاز سنجی اطلاعاتی کودکان

+تربیت و پرورش کودک کتابداران کتابخوان و کتابخوانان کتابدار کودک

+ایجاد عادت به مطالعه و ارتقاء فرهنگ مطالعه در کودکان

+پرورش قدرت خلاقیت کودکان از طریق مطالعه و پژوهش ؛

+مجموعه سازی  منابع برای پیشبرد فعالیت های علمی کودکان؛

+کمک به اعتلا و توسعه دانش کودکان ؛

+آموزش شیوه بهره گیری از کتاب، کتابخانه و دیگر منابع اطلاعاتی؛

+پرکردن اوقات فراغت کودکان از طریق ایجاد بسترهای مناسب کتابخانه ای

+برگزاری برنامه های کتابخوانی در قالب جلسات قصه گویی، شعر خوانی، اجرای نمایش، تهیه روزنامه دیواری،

الزامات طرح

  • فرهنگ سازی و توجیه طرح پیشنهادی در کتابخانه ها، مدارس و خانواده ها
  • تدوین ایین نامه های اجرایی جهت پیاده سازی این طرح
  • تدوین مولفه های انتخاب کودکان در این طرح
  • تامین زیرساختهای مورد نیاز جهت پیاده سازی طرح( فرهنگی، آموزشی، فضاهای یادگیری، فنی و فناوری و …)
  • ارائه گواهینامه حرفه ای به کودک کتابداران عضو طرح
  • تدوین و طراحی دوره های کاراموزی ویژه کودکان در کتابخانه ها
  • امکان بازدید کودک کتابداران از کتابخانه های کودک همراه با مدیران شهری

اقدامات اساسی طرح

+بازدید از کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی درون شهری و برون شهری توسط کودک کتابداران

+استفاده از دیدگاهها و نظرات کودک کتابداران در جلسات سیاستگذاری شهری به عنوان مدعو در حوزه کتابخانه های کودک

+ترویج برنامه های کتابخوانی و رویدادهای فرهنگی با محوریت کودکان هم به عنوان مجری و هم مخاطب

+آموزش مهارت های اطلاع یابی، ارزیابی اطلاعات و شناخت پایگاههای اطلاعاتی دیجیتالی

+آشنایی کودک کتابدارن با فضاهای مجازی و نحوه مدیریت و بهره برداری صحیح از این فضاها

+بررسی و تحلیل نیازهای اطلاعاتی کودکان کتابخانه ها

+تدوین و اجرای خط مشی پیشبرد و توسعه خدمات ویژه کودکان

+تنظیم و تدوین سیاست های نظام مند برای فراهم آوری منابع کتابخانه ای ویژه کودکان

+سازماندهی منابع کتابخانه با مشاوره کودکان ( نظام رده بندی و استفاده از زبان کودکان در سازماندهی منابع ( نظام کودک نهاد)

+آموزش چگونگی استفاده از کتابخانه و خدمات ان توسط کودک کتابدار

+پاسخ به سوالات مرجع و نیازهای اطلاعاتی کودکان با استفاده از منابع مناسب؛

طبقه بندی کودک کتابداران

کودک کتابداران کتابشناس

کودک کتابداران فناوری های نوین(کتابداران کودک دیحیتال و کتابداران کودک فضای مجازی)

کودک کتابداران فهرستنویس

کودک کتابداران مجموعه سازی( انتخاب، سفارش و گرداوری منابع)

کودک کتابداران اطلاع رسان

کودک کتابداران مشاور( مشاور اطلاعاتی، مشاور کتابخوانی و مشاور پژوهشی)

فرایند انتخاب کودک کتابدار

به نظر می رسد جهت پیاده سازی این طرح این مهارت ها یا باید در کودکان باشد تا بتوانیم آنها را انتخاب نماییم یا مهارت هایی است که باید به آنها آموزش بدهیم و یا مهارت هایی است که کودکان با پذیرفتن این نقش آنها را در خود تقویت می کنند.

انتخاب از بین دانش آموزان کلاس های سوم تا پنجم دبستان که از بچه گی سال های آغازین مدرسه بیرون آمده اند و به دلیل حس مسئولیت پذیری و کسب استقلال بهترین گزینه می باشند.

کودک و خانواده هر دو با کتاب دوست باشند. زیرا هم کودک علاقه ی بیشتری برای این مسئولیت نشان می دهد و هم خانواده کودک را تشویق می نماید و کودک از طرف خانواده حمایت شده و با اعتماد به نفس بیشتری ادامه می دهد.

ترجیحا کودک عضو فعال کتابخانه باشد. که رفت و آمد زیادی به کتابخانه داشته باشد، کتاب های زیادی مطالعه کرده باشد و با کتابخانه و کتاب ها دوست باشد. (کودکانی که از سنین قبل از مدرسه عضو کتابخانه می شوند و هر ساله تمدید عضویت شده و در دوران مدرسه نیز به کتابخانه رفت و آمد دارند و از منابع استفاده میکنند ، می توانند گزینه های خوبی برای پذیرفتن این نقش باشند.)

صبور، خوش برخورد و خوش اخلاق باشد. تا بتواند به خوبی و با روی خوش با مخاطبانش (همسن و سالان و والدین آنها) ارتباط برقرار کند. و بداند که روی خوش و اخلاق خوب یکی از مواردی ست که مخاطبان را جذب کتابخانه می نماید.)

داشتن رابطه اجتماعی و قدرت بیان خوب: مسلما ارتباط برقرار نمودن با مخاطب در این نقش اجتناب ناپذیر می باشد، پس کودک نباید کم رو باشد تا بتواند به خوبی با مخاطب خود صحبت نموده و نیازهای آنان را پاسخگو باشد.

دارای احساس مسئولیت بالا باشد. با بتواند در جایگاهی که قرار گرفته به بهترین شکل ممکن عمل کند و در قبال خطاها و اشتباهات احتمالی مسئولیت پذیر باشد.

دارای اعتماد به نفس بالا باشد. تا بتواند با طمانینه و احساس خوب جوابگوی نیاز مخاطبان باشد. هول نشود و در پشت میز امانت به بهترین شکل عمل نماید.

آشنا بودن با کتابخانه. اینکه کودک با بخش های موجود در کتابخانه، انواع منابع، موضوعات کتاب ها، چگونگی تقسیم بندی کتاب ها در قفسه ها، بازیابی و شلف کتاب ها آشنا باشد. (علاوه بر آشنایی کودک با این موارد، لازم است به طور دقیق تر برای کودک توضیح داده شود)

اطلاع داشتن از قوانین و مقررات کتابخانه. در این مورد نیز باید اطلاعات کلی و مورد نیاز به کودک داده شود تا به بهترین شیوه عمل نماید. چگونگی و محدوه ی سنی ثبت نام کنندگان، تعداد مدارک امانتی، منابعی که امانت داده نمی شوند، دریافت دیرکرد به ازای تاخیر در بازگشت کتاب، سالم نگه داشتن کتاب، نحوه ی استفاده از سالن مطالعه و … نیز از مواردی ست که دوباره باید به کودک آموزش داده شود.

آشنا بودن با کامپیوتر و کارکردن با آن. البته باید استفاده از نرم افزار را تا حد لزوم به کودکان آموزش دهیم.

ابتدا آموزش، سپس کار. نخست باید کودک در کنارکتابدار با فعالیت ها و امور آشنا شود و سپس به آنها نقش محول کنیم.

استفاده از لباس فرم و کارت پرسنلی. به نظر می رسد کودکان احساس مسئولیت پذیری بیشتری پیدا می کنند، وقتی لباس فرم پوشیده باشند و کارت شناسایی نیز به لباس خود نصب نمایند. و احساس هویت پذیری و مستقل بودن دارند.