کتاب‌های نفیس به عنوان سفیر فرهنگ و هنر ملی در جهان، مهم‌ترین بستر کاربرد و عرضه هنرهای مکتوبی مانند نقاشی، خوشنویسی، تذهیب و عکاسی بر پیشانی نشر کشور است. اگرچه تعداد عناوین کتاب‌های نفیس نسبت به کل عناوین موجود در چرخه نشر کشور رقم قابل توجهی نیست، ولی با توجه به قیمت قابل توجه هر نسخه از این کتاب‌ها، سهم کتاب نفیس در اقتصاد نشر، سهمی قابل توجه است. کتاب نفیس امروزه اصطلاح رایج و پرکاربردی است که تعریف دقیق و شفافی تاکنون برای آن ارائه نشده است. در نگاه برخی، کتاب نفیس یعنی یک کتاب خوب با صحافی شکیل و زیبا و برخی کتاب نفیس را اثری می‌دانند که معنا و محتوایی ارزشمند داشته باشد.
واقعیت این است که تا یکی دو سال پیش تعریف دقیقی از کتاب‌های نفیس وجود نداشت و حتی نمی‌توانستیم از معادل خارجی برای مقایسه و تطبیق آن استفاده کنیم، اما دبیرخانه جشنواره کتاب‌های نفیس این تعریف را ارائه کرد: کتاب نفیس، کتابی است که به لحاظ محتوا، متعالی و به لحاظ فیزیکی با کیفیت، زیبا و ماندگار باشد و بیست ویژگی برای این کتاب‌ها در نظر گرفته شد.
محتوای یک کتاب باید ظرفیت نفیس بودن را داشته باشد، از سوی دیگر این محتوا باید دارای ارزش و دقت علمی باشد، تقبل هزینه‌های بیشتر تولید محتوا، رعایت مالکیت معنوی آثار هنری، توجه به فرهنگ اسلامی و ایرانی، انتخاب سوژه نو و جدید، کاربرد متناسب جلوه‌های ویژه محتوایی مانند خوشنویسی، نگارگری و تذهیب، نوآوری در شیوه‌ها، بهره‌گیری از تکنولوژی و تکنولوژیست‌های ایرانی، استفاده از مواد مرغوب و ماندگار در کاغذ، چاپ و صحافی، سلامت و کیفیت چاپ، کاربرد جلوه‌های ویژه چاپ، کیفیت کتابسازی و کتاب‌آرایی، صحافی سالم، پاکیزه و بادوام، صحافی هنری، پرهیز از بازارمحوری، قیمت‌گذاری منطقی و منصفانه، ماندگاری و دوام، بسته‌بندی متناسب و تناسب با نیاز مخاطب مجموع این ویژگی‌ها به شمار می‌آید.
محتوای کتاب‌های نفیس معمولا شامل چه موضوعاتی است؟
محتوای کتاب‌های نفیس برگرفته از هنرهای مکتوب ایرانی و اسلامی و بیشتر دربرگیرنده خوشنویسی، نگارگری، مینیاتور، تذهیب، نقاشی و عکس است.